พืชทนแล้ง และพืชที่ต้องการน้ำน้อย ปลูกไว้สร้างรายได้ ไม่ต้องดูแลมาก

ตัวอย่างโครงการปลูกพืชที่ต้องการน้ำน้อย กลุ่มพืชทนแล้ง ของสำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดต่างๆ ถือเป็นตัวอย่างที่ดีในการนำมาปรับใช้กับพื้นที่เกษตรที่ห่างไกล แหล่งน้ำ ซึ่งแต่เดิมโครงการนี้มีวัตถุประสงค์คือ สร้างรายได้แก่ครัวเรือนที่ประสบภัยจากฝนทิ้งช่วงในหลายๆ พื้นที่

พืชทนแล้ง เหมาะกับพื้นที่ ห่างไกลแหล่งน้ำ ปริมาณน้ำมีน้อย

พื้นที่แห้งแล้ง ปลูกอะไรถึงจะดี ที่สามารถ สร้างรายได้ แก่ครอบครัวได้ โดยไม่รอนาน ก่อนอื่น ต้องรู้ก่อนว่า พื้นที่นั้น ๆ ไม่มี แหล่งน้ำ เลยในระยะเวลานานแค่ไหน หรือแห้งแล้งแค่ใน ชั่วครั้งคราว เฉพาะในฤดูแล้ง หรือห่างไกล ระบบชลประทาน หรือเป็นพื้นที่แห้งแล้งยาวนาน เพราะแต่ละพื้นที่จะไม่สามารถใช้หลักการเดียวกันได้ เช่น

พื้นที่แห้งแล้งชั่วคราว เมื่อปลูกพืชที่มีระยะการเติบโตนาน พอผ่านช่วงแล้ง จะทำให้พืชไม่ได้ผลผลิตเท่าที่ควร พื้นที่เหล่านี้ควรปลูกพืชไร่ระยะสั้น เก็บเกี่ยวได้เร็ว
พื้นที่ดอน ฝนทิ้งช่วงนาน น้ำใต้ดินไม่พอ ไกลแหล่งน้ำชลประทาน เหมาะกับการปลูกพืชทนแล้งระยะยาว เพราะไม่ต้องดูแลมาก
พื้นที่ห่างไกลแหล่งน้ำ และชลประทานไม่ถึง แต่เป็นพื้นที่ที่มีแหล่งน้ำใต้ดิน ถือเป็นพื้นที่แห้งแล้งที่แก้ไขง่ายสุด หากมีการขุดบ่อบาดาลหรือบ่อเพื่อกักเก็บแหล่งน้ำได้ ก็สามารถปลูกพืชสวนพืชไร่ได้ตามปกติ

พื้นที่แห้งแล้งแต่ไม่แล้งจริง

สำหรับพื้นที่แห้งแล้งแต่มีน้ำใต้ดิน แนะนำใช้แนวคิดการทำเกษตรทฤษีใหม่ เพื่อจัดการพื้นที่ให้เมาะสมและคุ้มค่าที่สุด

เกษตรทฤษฎีใหม่ จัดการดินและน้ำ

ฝนทิ้งช่วงยาวนาน ปลูกพืชทนแล้ง สร้างรายได้

สำหรับพื้นที่ไกลแหล่งน้ำ ชลประทาน และเป็นพื้นที่ที่ฝนทิ้งช่วงนานกว่าพื้นที่อื่น เหมาะอย่างยิ่งที่จะปลูก พืชที่ต้องการน้ำน้อย เพราะพืชเหล่านี้มีคุณสมบัติ ทนแล้ง ได้ดี และถึงแม้จะเข้าสู่ช่วงฤดูฝนหรือน้ำหลากระยะสั้นๆ ก็สามารถทนทานและอยู่รอดได้ ซึ่งมาดูกันว่า พื้นที่ที่ว่านี้ ควรปลูก พืชทนแล้ง ชนิดไหน ที่จะทำให้ได้ผลผลิตดี และไม่ต้องดูแลมากนัก

พื้นที่แห้งแล้ง เหมาะกับการปลูกพืชทนแล้ง

ลักษณะของ พืชทนแล้ง

ส่วนใหญ่มักจะเป็นพืชไร่ พืชที่มีอายุช่วงเก็บเกี่ยวสั้น ใช้เวลาไม่นานก็ให้ผลิตแล้ว แต่ก็มีพืชเศรษฐกิจ และผลไม้ตามฤดูกาลบางชนิด ก็มีคุณสมบัติและลักษณะของพืชทนแล้งได้ดี พืชกลุ่มนี้จะเป็นพืชอายุยาวนาน ให้ผลผลิตต่อเนื่อง ไม่ต้องดูแลมาก สามารถเติบโตได้เอง และทนแล้งได้ดี

พืชไร่อายุสั้น ทนแล้งได้ดี

พืชทนแล้ง แบบพืชไร่อายุสั้น ที่มีคุณสมบัติทนแล้งได้ดีแล้ว ยังให้ผลิตเร็ว ต้องการน้ำน้อย ไม่ต้องดูแลมาก พืชจำพวกพืชไร่ทนแล้ง ได้แก่

ถั่วชนิดต่างๆ ถั่วเขียว ถั่วดำ ถั่วแดง ถั่วฝักยาว ถั่วเป็นพืชที่ต้องการน้ำในระยะแรก เมื่อโตแล้วก็ไม่ต้องดูแลมาก อายุสั้น ให้ผลผลิตเร็ว สามารเก็บเกี่ยวได้ทันก่อนเข้าช่วงฝน และถั่วจัดเป็นพืชบำรุงดินคุณภาพดี
ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ข้าวไร่ (ข้าวที่ปลูกได้ทั้งที่ราบและที่ลาดชัน)
งาดำ งาขาว พืชเศรษฐกิจที่สร้างรายได้ดีแก่เกษตรกร
พืชตระกูลแตง ฟักทอง ฟักแฟง แตงโม แตงกวา
สมุนไพรบางชนิด เช่น ข่า ขมิ้นชัน ไพร มะกรูด

ผลไม้ทนแล้งได้ดี อายุยาวนาน

ปลูกแล้วอยู่กันยาวๆ ทนแล้งได้ดี ให้ผลผลิตต่อเนื่อง ไม่ต้องดูแลมาก พืชจำพวกผลไม้ทนแล้ง ได้แก่

มะพร้าว สามารขึ้นได้ทุกสภาพดิน ทนแล้งได้ดีมาก แต่ระยะปลูกแรกๆ อาจต้องดูแลเล็กน้อย
อินทผลัม พืชเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่งที่สามารถปลูกได้ในเมืองไทย ทนแล้งได้ดีมาก สร้างรายได้ต่อเนื่อง
มะละกอ ผลไม้อายุปานกลาง ให้ผลผลิตอย่างต่อเนื่อง ปลูกได้ทุกสภาพดิน
มันสำปะหลัง ปลูกในพื้นที่แห้งแล้งได้ดี แต่เหมาะกับพื้นที่ดินร่วนปนทราย ไม่เหมาะกับดินที่มีสภาพแข็งมากๆ
ตะบองเพชร แก้วมังกร ปลูกได้ในพื้นที่ดอนและทนแล้งได้ดี ไม่ต้องดูแลมาก โดยเฉพาะแก้วมังกร มีรากอากาศสามารถเติบโตได้แม้ในพื้นที่ที่มีดินไม่มาก

ปลูกพืชที่ต้องการน้ำไม่มาก ไม่น้อยเกินไป สร้างรายได้ที่ยั่งยืน

พืชสวนพืชไร่ บางชนิด สามารถ ทนทานต่อความแห้งแล้ง ได้ดี โดยเฉพาะพื้นที่ราบสูงส่วนใหญ่ ต้องพึ่งพาฟ้าฝนชลประทาน แต่หากมี แหล่งน้ำ บ้างไม่ถึงกับขาดแคลนจนเกินไป แนะนำให้ปลูก ผลไม้ตามฤดูกาล ผสมผสานไปทุกฤดู ก็จะมีผลผลิตให้ได้บริโภคกันอย่างสม่ำเสมอ เช่น ปลูก ขนุน ฝรั่ง มะม่วง ผสมกับการปลูก มะละกอ และ พืชตระกูลถั่ว เพื่อบำรุงดิน จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ทั้งปี สร้างรายได้อย่างยั่งยืน

โดยเฉพาะผลไม้บางชนิด อย่าง ฝรั่ง ขนุน มะละกอ มะพร้าว เป็นพืชอายุยืนยาวสามารถออกลูกได้เรื่อย แถมยังเป็นผลไม้ทนแล้งที่ไม่จำเป็นต้องมีการดูแลมากนัก ก็สามารเติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน