ปลูกพืชไร้ดิน แบบง่ายที่สุด ต้องทำอย่างไร ลองมาอ่านบทความนี้ จะได้วิธีและขั้นตอนการปลูกพืชไร้ดินแบบง่าย ที่สามารถทำได้หลายวิธีด้วยกัน โดยปกติการทำ organic farm ในเรื่องของการปลูก มีหลักการทำอยู่ 3 วิธีด้วยกัน แต่ละวิธีนั้นก็ไม่ได้ยุ่งยากซับซ้อนมาก เพียงแต่อุปสรรคในการทำคือ ต้องใช้ระบบจัดการที่ค่อนข้างเยอะพอสมควร โดยพืชไร้ดินที่เจริญเติบโตได้ก็ต้องอาศัยแร่ธาตุ โดยจะแจงรายละเอียดในเนื้อหาด้านล่างนี้
การปลูกพืชไร้ดิน วิธีแรกเป็นการปลูกพืชในสารละลายธาตุอาหารพืช เรียกว่าระบบ Water culture หรือ Hydroponics วิธีที่สองเป็นการปลูกพืชโดยให้รากแช่ในสารละลายธาตุอาหารพืช และบางส่วนสัมผัสอากาศ เรียกว่าระบบ Aeroponics ส่วนวิธีสุดท้ายเป็นการปลูกพืชบนวัสดุที่ไม่ใช่ดิน และให้สารละลายธาตุอาหารพืชหรือปุ๋ยน้ำเช่นเดียวกัน วิธีนี้เรียกกันว่าการปลูกแบบ Substrats
หัวข้อการเรียนรู้เรื่อง การปลูกพืชไร้ดิน
- การปลูกแบบรากแช่ในน้ำ Water culture หรือ Hydroponics
- การปลูกแบบพ่นละอองน้ำให้แก่ราก Aeroponics
- การปลูกแบบใช้วัสดุอื่นแทนดิน Substrats
ระบบการปลูกพืชแบบไฮโดรโปนิกส์ (Hydroponics)
ระบบการปลูกพืชไฮโดรโปนิกส์นี้ แบ่งย่อยได้ 3 วิธี ดังนี้
- NFT (Nutrient Film Technique) เป็นการปลูกพืชโดยให้รากสัมผัสกับสารอาหารที่ไหลบางๆ หนา 1-3 มิลลิเมตร และสารละลายธาตุอาหารมีการหมุนเวียนกลับมาใช้ซ้ำ
- DFT (Deep Flow Technique) เป็นการปลูกพืชโดยให้รากสัมผัสกับสารอาหารในน้ำลึก 3-5 เซนติเมตร จะปลูกในราง หรือในภาชนะใดก็ได้
- DRFT (Dynamic Root Floating Technique) จะคล้ายกับระบบ DFT แต่เป็นการปลูกพืชโดยให้รากสัมผัสกับสารอาหารในน้ำลึก 3-5 เซนติเมตรและมีการเติมอากาศเข้าไปด้วย
DFT (Deep Flow Technique)
DRFT (Dynamic Root Floating Technique)
สำหรับมือใหม่ ควรเลือกขั้นตอน การปลูกพืชไร้ดิน แบบง่ายที่สุด
นั่นคือระบบ NFT (Nutrient Film Technique)
ระบบการปลูกพืชแบบแอร์โรโพนิกส์ (Aeroponics)
คือการปลูกแบบให้รากแขวนอยู่ในอากาศ โดยโคนพืชจะแขวนติดอยู่กับฟองน้ำหรือวัสดุปลูกอื่นๆ ให้รากแทงออกมาในอากาศ และให้สารละลายแร่ธาตุโดยการพ่นเป็นละอองน้ำบางๆ อยู่ตลอดเวลา วิธีนี้อาจเปลืองงบประมาณในการดำเนินการ เนื่องจากต้องใช้ปั๊มและตัวพ่นละอองน้ำ อีกทั้งกระบะหรือรางปลูกจะต้องมีพื้นที่เพียงพอให้ติดระบบเข้าไปได้ เพราะการเน้นในเรื่องของอากาศ และละอองน้ำ จึงต้องใช้พื้นที่สำหรับรางปลูกมากหน่อย สามารถดูข้อมูลแบบละเอียดได้ที่ การปลูกพืชไร้ดินแบบแอโรโพนิกส์ Aeroponics
ระบบการปลูกพืชแบบใช้วัสดุอื่นทดแทนดิน (Substrats)
เช่น การปลูกในน้ำ (แบบไฮโดรโปนิกส์และแอร์โรโพนิกส์) การปลูกในวัสดุแข็ง เช่น แกลบ ทราย ขุยมะพร้าว หินภูเขาไฟ ซึ่งเป็นวัสดุปลูกที่ไม่ได้ให้ธาตุอาหารกับพืชแต่อย่างใด ในขณะเดียวกันก็ทำหน้าที่เป็นวัสดุที่ช่วยค้ำและพยุงราก แต่สารอาหารที่ได้รับจะอยู่ในรูปแบบของเหลวเหมือนกับการปลูกในสองแบบแรก ส่วนสารละลายที่จะช่วยให้พืชได้รับแร่ธาตุนั้น แนะนำให้ดูเรื่อง การเลือกซื้อปุ๋ย AB สำหรับการปลูกพืชไร้ดิน
การปลูกพืชแบบใช้วัสดุอื่นทดแทนดิน แต่ยังต้องใช้สารอาหารเพื่อเพิ่มแร่ธาตุให้แก่พืช เพื่อการเจริญเติบโตที่ดี
การปลูกพืชไร้ดิน โดยทั่วไปจะเลือกพืชผักที่มีอายุการเก็บเกี่ยวที่สั้น เฉลี่ยอยู่ที่ 45 วัน จึงเป็นเรื่องง่ายที่ใครๆ ก็สามารถมีแปลงผักเองที่บ้านและให้ผลผลิตได้ในเวลาเดือนเศษ ซึ่งส่วนใหญ่พืชผักที่นิยมปลูกกันมากก็ได้แก่ผักสลัดและผักกินใบอายุสั้นชนิดต่างๆ เช่น..
ผักสลัดยอดฮิตที่ปลูกง่าย นิยมปลูกแบบไร้ดิน
- ผักคอส กรีนคอส (Cos Lettuce) เป็นผักสลัดยอดฮิตที่มีรสชาติอร่อย ไม่ขมจนเกินไป กินคู่กันกับน้ำสลัด หรือจะใช้เป็นผักจิ้มกับน้ำพริกก็ยังได้
- ฟิลเลย์ไอซ์เบิร์ก (Frillice Ice Berg Lettuce) เป็นผักสลัดยอดฮิตที่ต่างประเทศนิยมรับประทานกันมานาน
- บัตเตอร์เฮด (Butterhead Lettuce) ผักสลัดใบใหญ่ รูปร่างคล้ายดอกกะหล่ำ
- กรีนโอ๊ค (Green Oak Lettuce) ผักสลัดยอดฮิตที่สายคนรักสุขภาพรู้จักเป็นอย่างดี รสชาติอร่อย ไม่ขม
- เรดโอ๊ค (Red Oak Lettuce) ผักสลัดยอดฮิตที่มีวิตามินสูง ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ
- ผักกาดแก้ว (Iceberg Lettuce) ผักกาดหอมคริปส์เฮด หรือ ไอซ์เบิร์ก
Cos Lettuce
Green Oak Lettuce
Frillice Ice Berg Lettuce
Red Oak Lettuce
Butterhead Lettuce
Iceberg Lettuce
เมื่อเรียนรู้วิธีปลูกกันแล้วว่าจะปลูกกันแบบไหน จะไฮโดรฯ หรือแอร์โรว์ หรือจะใช้วัสดุอื่นที่ไม่ใช้ดินปลูก และเลือกชนิดพืชผักที่จะปลูกกันได้แล้ว ก็เริ่มลงมือปลูกกันเลย
ย้ำอีกครั้งว่า
ขั้นตอนการปลูกพืชไร้ดินแบบง่ายที่สุด คือการปลูกผักไร้ดินไฮโดรโปนิกส์แบบ NFT
เตรียมอุปกรณ์ในการปลูกพืชไร้ดิน
โดยหลักการแล้ว วัสดุอุปกรณ์จะคล้ายกัน ต่างกันแต่วิธีการให้สารอาหารแก่พืช ส่วนนี้จึงต้องเตรียมอุปกรณ์ต่างออกไปในแต่ละแบบ
- เตรียมพื้นที่และโต๊ะสำหรับวางราง หรือกระบะปลูกผัก ต้องยกสูงกว่าพื้น เพื่อสะดวกให้สารละลายได้ไหลเวียน
- รางปลูกในแต่ละแบบ และวางระบบการไหลของสารอาหาร
- เมล็ดพันธุ์พืช+วัสดุอุปกรณ์สำหรับเพาะเมล็ด เช่น ฟองน้ำ ถาดเพาะ
- ปั๊มน้ำ หากปลูกแบบแอร์โรโพนิกส์จะเพิ่มตัวพ่นละอองน้ำเข้าไปด้วย หากปลูกแบบใช้วัสดุอื่นทดแทนก็จะเพิ่มวัสดุนั้นๆ เข้าไปต่างหาก
- สารอาหาร หรือ ปุ๋ยน้ำ AB และถังสำหรับกักเก็บ
ปัจจุบันมีชุดทดลองการปลูกพืชไร้ดินจำหน่ายอยู่เยอะ ราคาหลักพันถึงหลักหมื่นบาท แต่หากใครชำนาญในทางช่างก็สามารถสร้างเองได้ไม่ยาก
อุปกรณ์ครบ วัสดุพร้อม ก็เริ่มทำการต่อระบบเข้าด้วยกัน ประกอบรางปลูก และสายสำหรับฉีดหรือกระจายสารละลายให้กับต้นพืช สำหรับรางปลูกนั้นแล้วแต่ว่าต้องการมากน้อยขนาดไหน การวางรางปลูก ควรให้มีความเอียงเล็กน้อยเพื่อสารละลายจะได้ไหลกลับเข้าถังเก็บและพร้อมจะถูกดูดใช้วนซ้ำไปมาได้สะดวก สำหรับถังเก็บสารละลาย ส่วนนี้จำเป็นต้องทึบแสง เพราะหากโดนแสงแดดจะเกิดตะใคร่น้ำทำให้สารอาหารถูกตะใคร่น้ำใช้จนหมด เลือกใช้แบบทึบแสงจะได้ไม่ต้องเติมกันบ่อยๆ
แนะนำข้อมูลเพิ่มเติมเรื่อง : ปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ในขวดพลาสติก
สารละลายหรือปุ๋ยน้ำ AB ต้องผสมกันเรียบร้อยแล้วตามอัตราส่วน มากน้อยขึ้นอยู่กับความต้องการของพืช ทดสอบการไหลของสารละลายให้เข้าออกได้สมดุล ไม่เร็วและไม่ช้าเกินไป แล้วทำการติดตั้งปั๊ม อาจจะเป็นปั๊มตู้ปลาเล็กๆ ใช้เป็นตัวดูดและกระจายสารละลายให้ไปยังพืชได้สะดวก
จากนั้นเริ่มเพาะเมล็ดผัก โดยการใช้ฟองน้ำที่ตัดเป็นก้อนให้พอดีกับช่องของรางปลูก ผ่าหรือเจาะเพื่อใส่เมล็ดผัก แล้ววางลงในรางปลูกได้เลย เปิดระบบแล้วรอ ผักจะงอกออกมาในอาทิตย์แรกของการปลูก หลายคนเลือกจะเพาะเมล็ดให้ได้ต้นอ่อนก่อนจะนำมาใส่ราง ก็สามารถทำได้เช่นเดียวกัน และควรหมั่นตรวจเช็คสารละลายและรางปลูก ไม่ให้ตะใคร่อุดตัน เพื่อระบบการไหลเวียนของสารละลายที่ดี ต้นพืชก็จะเติบโตไปได้พร้อมกัน
อ้างอิง:
ระบบการปลูกพืชไฮโดรโปนิกส์ : Download เอกสารภาษาอังกฤษที่ https://scholarworks.uark.edu/
ภาพประกอบ ไฮโดรโปนิกส์ ระบบ DFT / DRFT / Aeroponics culture : zen-hydroponics.blogspot.com
ความรู้ด้านการทำเกษตรอินทรีย์ที่น่าสนใจ ล่าสุดในตอนนี้
เทคนิคและวิธีการ
ปลูกมะเขือยาว เทคนิคที่ได้ผลจริง
ปลูกมะเขือยาว ไว้ติดบ้าน รับรองว่าไม่ผิดหวังแน่นอน เพรา
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติมเทคนิคและวิธีการ
ทุเรียนเทศ รักษาโรคได้จริงหรือไม่
มารู้จักกับต้นทุเรียนเทศกันดีกว่า เจ้านี่ชาวบ้านบางแห่ง
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติมเทคนิคและวิธีการ
รอบรู้เรื่อง โคกหนองนาโมเดล
โคกหนองนาโมเดล ซึ่งความจริงแล้ว โมเดลนี้จะฮิตกันมากในช่
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติมการเลี้ยงสัตว์ ปราชญ์ชาวบ้าน
ปราชญ์ปลาหมอไทยแห่งบ้านแพ้ว
บทความนี่ เขียนเพื่อที่จะเชิดชูปราชญ์ชาวบ้านในประเทศไทย
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติมการขยายพันธุ์พืช
เพาะเมล็ดองุ่นไว้ปลูกในกระถางหน้าบ้าน ทำอย่างไรถึงได้ผล
ปลูกองุ่นในกระถาง ให้ได้ผล เพราะฝนกำลังจะไปแล้ว ถึงคราว
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติมเทคนิคและวิธีการ
แครอท วิธีการปลูกไว้กินเอง มีประโยชน์มาก
แครอท ประโยชน์เยอะ ปลูกง่าย แต่ปกติเห็นซื้อเขากิน วันนี
อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม
เทคนิค วิธีการ
พื้นที่น้อย
การทำปุ๋ย
ขยายพันธุ์พืช