วนเกษตร กับสังคมไทย : บทความน่ารู้ เกษตรอินทรีย์แบบพอเพียง

วนเกษตร หมายถึงอะไร ต่างหรือคล้ายกับการทำเกษตรทั่วไปแบบไหน มาดู

จากการศึกษาข้อมูลเบื้องต้น พบว่า การทำเกษตรแบบนี้ มีทดลองให้เห็นเป็นรูปเป็นร่างมานานแล้ว ดังเช่น ในพื้นที่ป่ารอยต่อ 5 จังหวัด ทางภาคตะวันออก แล้วสามารถใช้ได้จริง กับสถานการณ์ปัจจุบัน ในสังคมไทย ได้อย่างไร

ก่อนการศึกษาข้อมูล ให้มาทำความรู้จักเกี่ยวกับระบบนี้กันก่อนว่า หมายถึงอะไร มีรูปแบบการจัดทำ หรือการดำเนินการ อย่างไร

วนเกษตร หมายถึง การเลียนแบบธรรมชาติ

วนเกษตร เป็นระบบการทำเกษตรกรรม ที่นำเอาหลักการ ความยั่งยืนถาวรของ ระบบป่าธรรมชาติ มาเป็นแนวทาง โดยให้ความสำคัญ อย่างสูงสุด กับการ ปลูกไม้ยืนต้น ไม้ผล และไม้ใช้สอยต่าง ๆ

เพราะถูกมองว่า ให้ไม้เหล่านั้น เป็นองค์ประกอบหลัก ของการทำไร่นา ผสมผสานไปกับ การปลูกพืชชั้นล่าง ที่ไม่ต้องการแสงมาก เพราะอยู่ใต้ไม้ใหญ่

อาศัยร่มเงา และความชื้นจากพืชชั้นบน ที่ปกคลุมไว้แล้ว รวมไปถึง การจัดองค์ประกอบการผลิตทางการเกษตร ให้มีความหลากหลาย ของพืชและสัตว์ ซึ่งก็พูดง่าย ๆ คือ

วนเกษตร เป็นการทำเกษตรเลียนแบบธรรมชาติในป่าใหญ่ พืชและสัตว์ต่างพึ่งพากันเอง ตามธรรมชาติที่มี

วนเกษตร ในยุคปัจจุบัน

เราหลงเดินตามชาวตะวันตกมานาน ทำลายป่าไม้ เปลี่ยนวิธีทำการเกษตร ใช้ปุ๋ยเคมี ยาเคมีปราบศัตรูพืช ไถพรวนทำลายพรรณพืชที่ดี ๆ มุ่งแต่จะปลูกพืชตามหลักเศรษฐกิจเพียงบางชนิด เพื่อเอาเงินมาใช้จ่ายตามกระแสทุนนิยม กระแสวัตถุนิยม

ในอดีตบรรพบุรุษของเราเคยอยู่อย่างพอเพียง ไม่มีหนี้สิน หรือมีก็ไม่มาก ปลูกผัก สมุนไพร มีป่าไว้ใช้เป็นแหล่งของปัจจัยสำคัญ ในการดำรงชีพ เราได้พลังงาน อาหาร ที่อยู่อาศัย และยาจากป่า

แต่ปัจจุบัน เริ่มมีบางคนคิดได้ เริ่มมี ปราชญ์ชาวบ้าน เริ่มมีแหล่งเรียนรู้ เริ่มมีการส่งเสริมการทำการเกษตรแบบ เศรษฐกิจพอเพียง แต่เกษตรกรส่วนใหญ่ ยังทำการเกษตรแบบเชิงเดี่ยว ปลูกพืชอย่างเดียว หรือปลูกทีละอย่าง โดยหวังว่าจะได้เงินมาก ๆ มาจับจ่ายใช้สอยตามที่ต้องการ

โดยหลงกับสังคมทุนนิยม และวัตถุนิยม ซึ่งก็อาจอยู่รอด ได้ไม่นาน หรือแค่เพียงบางครั้ง เพราะจนแล้วจนรอด ก็มักจะมีปัญหา ของราคาผลผลิต อย่างที่เห็น ๆ กันอยู่ ไม่ว่าจะเป็น ผลิตทางเกษตรแบบใด มันสำปะหลัง ข้าวโพด อ้อย นมโค ลำไย ฯลฯ

การออกแบบพื้นที่ 1 ไร่ ตามวิถีพอเพียง

ออกแบบพื้นที่ 1 ไร่ ทำอย่างไรถึงคุ้มค่าที่สุด ในยุคปัจจ

นั่นเพราะเกษตรกร ไม่อาจควบคุมปริมาณผลผลิตทั้งหมด ของตลาดโลกได้ จึงทำให้ ไม่สามารถควบควบคุม ราคาผลผลิต ได้เช่นกัน

แต่จะทำอย่างไร ให้เกษตรกรไทย ได้พ้นวังวน ของการทำการเกษตรแบบเชิงเดี่ยว วังวนของหนี้สิน หันมาปลูกพืช เลี้ยงสัตว์หลาย ๆ อย่าง พร้อม ๆ กัน โดยเน้นการผลิต เพื่อใช้ เพื่อกิน เหลือจึงขาย เน้นให้อยู่รอดก่อน ค่อยแลกเปลี่ยน แจกญาติมิตร อย่างที่ปราชญ์ชาวบ้านหลาย ๆ ท่าน ได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า ทำได้จริง

การทำการเกษตรแบบประณีต ในพื้นที่เพียง หนึ่งไร่ ที่กำลังส่งเสริมอยู่ในปัจจุบัน สามารถเลี้ยงครอบครัวได้อย่างสบาย “วนเกษตร” สามารถทำให้เห็นเป็นรูปธรรมได้ไม่ยาก

อ้างอิง www.greennet.or.th / www.kasetorganics.org