ปลูกผักบุ้งในโอ่งอย่างไรให้ได้กินตลอดปี : เกษตรอินทรีย์แบบพอเพียง

ผักบุ้ง ผักสวนครัวและผักท้องถิ่นที่ชาวไทยเราคุ้นเคยเป็นอย่างดี เพราะปลูกง่าย มีทั่วไป บางแห่งไม่จำเป็นต้องปลูก ขึ้นเองตามธรรมชาติ แถมเป็นผักที่คู่ครัวตั้งแต่ร้านอาหารข้างทางไปจนถึงภัตตาคารหรู

ผักบุ้งจึงมีคุณค่าและมีประโยชน์มากมาย เกษตรที่เลือกปลูกผักอินทรีย์ ตัวเลือกแรกจึงมาตกที่ผักบุ้งนี่เอง เพราะสามารถทำรายได้ต่อเนื่องและตลาดก็ต้องการอยู่เสมอ

ข้อมูลพื้นฐานของผักบุ้ง

ผักบุ้งเป็นผักแบบไม้เลื้อยล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นกลมสีเขียว หรือสีม่วงแดง มีรากออกตามข้อปล้องของลำต้น เติบโตอยู่ตามดินที่ชื้นแฉะหรือในน้ำ พบเห็นได้ทั่วไปทุกภาคในประเทศไทย รสชาติ กินดิบจะออกฝาดเปรี้ยวโคนลิ้น แต่หากทำให้สุกจะหวานกรอบอร่อย

การปลูกผักบุ้งทำได้หลายวิธี หนึ่งในนั้นคือการปลูกในโอ่ง

ผักบุ้งเป็นผักปลูกง่ายมาก โดยทั่วไปนิยมปลูกในแปลง ปลูกผักพื้นที่น้อย สร้างรายได้ หรือปลูกในกระถาง ตามคันดิน หรือปลูกในน้ำก็ได้ แต่ที่จะบอกในบทความนี้คือ การปลูกผักบุ้งในโอ่ง ซึ่งวิธีการปลูกก็ไม่ต่างกับวิธีอื่น เพียงแต่การจัดการอาจซับซ้อนบ้างเล็กน้อย แต่ผลลัพธ์นั้นดีเกินคาด ลองมาดูว่าต้องทำอย่างไร และทำไปเพื่ออะไร?

จุดประสงค์ของการปลูกผักบุ้งในโอ่ง คืออะไร และทำไมต้องเป็นโอ่ง

เพราะผักบุ้ง เป็นผักที่ต้องการแสงในการเติบโต จึงมีหลายวิธีที่ถูกคิดค้นขึ้น หนึ่งในนั้นคือ การเร่งให้ผักบุ้งโตเร็วขึ้น โดยดัดแปลงมาจากวิธีการปลูกผักบุ้งในนาที่มีน้ำท่วมสูง แต่ผักบุ้งไม่ตาย และสามารถแทงยอดสูงขึ้นเพื่อหาแสง ทำให้ได้ลำต้นที่เป็นส่วนของยอดสูงและอวบอิ่ม แต่ใบน้อยและเล็ก เหมาะสำหรับผู้ที่ชอบเลือกที่จะรับประทานยอดผักบุ้งมากกว่ารับประทานใบ จึงเป็นที่มาของต้นกำเนิด การปลูกผักบุ้งในโอ่ง

เพราะโอ่งถือเป็นวัสดุชั้นดี อีกทั้งกว้างและสูงพอประมาณ ใส่น้ำได้มาก จึงทำให้เหมาะที่จะนำมาใช้ปลูกผักบุ้งเป็นที่สุด เกษตรกรอาจใช้วัสดุอื่นๆ เช่น กระถางทรงสูง หรือวัสดุที่ใส่น้ำได้ประมาณนึง เพื่อทำให้ต้นผักบุ้งได้ชูยอดสูงยาวได้ตามต้องการ

ขั้นตอนการปลูกผักบุ้งในโอ่ง ใครๆ ก็ทำได้ ไม่ยากเลย

ขั้นตอนไม่ยาก วิธีการทำ เหมือนกับการปลูกผักบุ้งตามแปลงดินทั่วไป แม้แต่การปลูกผักบุ้งในกระถางก็สามารถนำมาดัดแปลงใช้กับการปลูกแบบในโอ่งได้เช่นกัน

อุปกรณ์สำหรับการปลูกผักบุ้งในโอ่ง

ให้เตรียมดังนี้

โอ่ง ไม่จำกัดขนาด ไม่ต้องเจาะก้นโอ่ง หากไม่มีใช้กระถางทรงสูง หรือวัสดุที่สามารถใส่น้ำได้ลึกอย่างน้อย 30 ซม.
ตะกร้า ไว้สำหรับใส่ดินปลูกปลูก ให้เล็กกว่าก้นโอ่งเล็กน้อย หากไม่มีไม่ต้องใช้ก็ได้ หรือจะทำเป็นกระบะ โดยใช้ตาข่ายเหล็กที่ใช้ทำรั้ว ก็ได้เช่นกัน
ดินปลูก ใช้ดินปลูกผักทั่วไป หรือดินผสมปุ๋ยหมัก/ปุ๋ยอินทรีย์แล้ว
กระสอบเก่า กระดาน ตาข่ายเก่า หรือวัสดุทึบแสง ไว้ทำฝาปิดปากโอ่ง สำหรับควบคุมแสงแดด

มาเริ่มปลูกผักบุ้งในโอ่งกันเลย

โดยการนำดินปลูกที่ผสมแล้วใส่ตะกร้าที่เตรียมไว้ หรือนำดินที่ผสมไว้แล้วใส่ลงในก้นโอ่ง ให้มีความสูงจากก้นโอ่งประมาณ 3-5 นิ้ว (เนื่องจากในระยะต่อไปจำเป็นต้องรดน้ำ และเราไม่ได้เจาะก้นโอ่งเพื่อระบายน้ำออก ทำให้อาจมีการขังภายในก้นโอ่ง จึงจำเป็นต้องใช้ระดับดินสูงเล็กน้อยเพื่อป้องกันดินกับน้ำผสมกันจนต้นผักบุ้งล้ม

การใช้ตะกร้า จะช่วยพยุงให้ต้นผักบุ้งยืนต้นได้ไม่ล้มง่าย กรณีที่น้ำภายในโอ่งมีมากเกินไป เมื่อนำดินใส่ลงเรียบร้อยจนได้ระดับดีแล้ว ให้ทำการหยอดเมล็ดผักบุ้ง ส่วนใหญ่ใช้เมล็ดผักบุ้งแก้ว เพราะการเจริญเติบโตเร็ว ลำต้นสวย และตลาดนิยม จำนวนเมล็ดที่ใช้ ตามความต้องการ แต่ไม่ควรแน่นจนเกินไป

เมื่อหยอดเมล็ดแล้วให้รดน้ำจนดินชุ่มแต่ไม่แฉะ รอจนกว่าจะผักบุ้งแทงยอดอ่อน ซึ่งใช้เวลาประมาณ 2-3 วัน แล้วจึงเริ่มใช้กระสอบเก่า หรือตาข่ายปิดบังแสง (แต่ต้องให้อากาศเข้าได้) ทิ้งไว้อีกประมาณ 7-10 วัน หมั่นคอยดูจนได้ระยะที่ยอดผักบุ้งสูงเกือบถึงปากโอ่ง จึงสามารถตัดยอดไปรับประทานได้ ช่วงเวลาประมาณ 20 วัน ก็สามารถเก็บผลผลิตได้แล้ว

หากไม่มีเมล็ดผักบุ้ง ทำอย่างไรถึงจะปลูกผักบุ้งในโองได้

กรณีไม่มีเมล็ดผักบุ้ง สามารถนำกิ่งผักบุ้งจากที่ซื้อตามตลาดนัดมาปักชำได้เลย แต่การปักชำกิ่งผักบุ้ง ขะต้องใช้ดินปลูกที่แฉะน้ำ หรือทำให้น้ำท่วมดินปลูกเล็กน้อย แล้วเริ่มทำการปักชำได้เลยตามจำนวนที่ต้องการ แต่ไม่ควรแน่นจนเกินไป รอจนผักบุ้งมียอดอ่อนแตกออกมา แล้วจึงใช้ตาข่ายปิดปากโอ่ง จนผักบุ้งชูยอดยาวตามต้องการ ก็ตัดยอดนำไปรับประทานได้แล้ว

หากใช้วิธีการปักชำผักบุ้งในโอ่ง อย่าปิดฝาโอ่งก่อนจนกว่าจะได้เห็นยอดอ่อนที่แตกขึ้นมาใหม่ออกมา ไม่เช่นนั้นผักบุ้งจะตาย และอย่าให้ดินปลูกแห้งจนผักบุ้งตาย

ข้อดีของการปลูกผักบุ้งในโอ่ง คือมากกว่าคำว่าพอเพียง

ผักบุ้งเป็นผักไม้เลื้อยและผักล้มลุก แต่มีอายุการเก็บเกี่ยวที่ยาวนาน แตกยอดอ่อนได้เรื่อยๆ ตราบใดที่ต้นหลักยังคงได้รับสารอาหารที่เพียงพอ อีกทั้งยังสามารถแตกเป็นต้นใหม่ได้ง่าย การขยายพันธุ์จึงเป็นเรื่องที่ง่ายด้วยเช่นกัน

ดังนั้น เมื่อผักบุ้งอยู่ในโอ่งและมีความต้องการแสง จึงจำเป็นต้องสร้างลำต้นให้สูงพ้นปากโอ่งเพื่อต้องการแสงมาสังเคราะห์อาหารอยู่ตลอดเวลา การตัดลำต้นผักบุ้งให้ต่ำเกือบติดโคน จึงเป็นวิธีที่ทำให้ผักบุ้งแตกยอดใหม่อย่างต่อเนื่อง และยังได้ลำต้นที่เป็นยอดที่ยาว ไม่แข็งเหมือนกับการปลูกในแปลงทั่วไป ลำต้นที่แข็งเกิดจากการสังเคราะห์แสงที่เพียงพอ

นี่จึงเป็นข้อดีของการปลูกผักบุ้งในโอ่งที่สามารถเก็บเกี่ยวยอดผักบุ้งได้อย่างยาวนาน ตราบเท่าที่สารอาหารในโอ่งจะเพียงพอให้ผักบุ้งได้แตกยอดมาใหม่

บางคนปลูกผักบุ้งในโอ่งแบบผิดวิธี คือ ปลูกแล้วเติมน้ำลงไปจนท่วมยอดผักบุ้ง แม้ว่าผักบุ้งจะเป็นพืชที่ทนน้ำท่วมได้ แต่การเติมน้ำและปิดฝาโอ่ง ก็เป็นวิธีการที่จะทำให้ลำต้นเน่าได้ง่ายขึ้น อีกทั้งการไม่เจอแสงหรือแสงน้อย ยิ่งทำให้ต้นผักบุ้งตายเร็วขึ้น น้ำก็จะเน่าเร็วขึ้นด้วย

วิธีที่ดีที่สุดในการปลูกผักบุ้งในโอ่งคือ การเติมน้ำสูงกว่าดินปลูกเล็กน้อย เป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุด

ที่สำคัญ อย่าลืมวางโอ่งไว้ในที่ร่ม เพราะหากวางไว้กลางแจ้ง อาจจะกลายเป็นแปลงผักบุ้งอบโอ่งได้ แม้โอ่งจะเก็บความเย็นได้ดีแต่ก็ไม่ควรวางไว้กลางแดด โดยเฉพาะโอ่งที่มีต้นผักบุ้งอยู่ในนั้น

สูตรหัวเชื้อบำรุงต้นผักบุ้งในโอ่ง เพิ่มธาตุอาหาร เร่งโต

สูตรน้ำหมักชีวภาพสำหรับบำรุงดินปลูก ใช้เศษผักบุ้ง 2 ส่วน หยวกกล้วยอ่อน 3 ส่วน และกากน้ำตาล 2 ส่วน หมักรวมกันทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือนก่อนนำไปใช้ เมื่อครบกำหนด นำหัวเชื้อน้ำหมัก 1 ส่วน ผสมกับน้ำ 10 ส่วน ใช้ฉีดพ่นทางใบ การใส่น้ำหมักชีวภาพลงไปในดินปลูกก้นโอ่ง จะเป็นการช่วยสร้างแพลนตอนในน้ำ และไม่ทำให้น้ำในโอ่งเน่าได้

ประโยชน์ของปุ๋ยคอก ดีอย่างไร ทำไมถึงจำเป็น

นอกจากปุ๋ยเคมี ที่เป็นตัวเพิ่มธาตุอาหารแก่ดินแล้ว ปุ๋ยอ

02
ก.ย.

การใช้ปุ๋ยเคมีร่วมกับการทำเกษตรอินทรีย์

ตามปกติการทำเกษตรอินทรีย์ จะงดเว้นการใช้ปุ๋ยเคมีโดยสิ้น

31
ส.ค.

เทคนิคการบำรุงดินให้สมบูรณ์

การบำรุงดิน ถือเป็นหัวใจหลักสำหรับการทำเกษตร โดยเฉพาะผู

01
ส.ค.

ปลูกผักบุ้ง 1 เดือนก็สร้างรายได้เป็นกอบกำ

จากเมนูยอดฮิต ผัดผักบุ้งลอยฟ้าที่คนนิยมรับประทาน แต่รู้หรือไม่ว่า ผักบุ้งอ่อนมีประโยชน์กว่าต้นใหญ่ 5-10 เท่า แถมยังมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ตลาดต้องการมากเพราะแทบไม่มีคนรู้จักว่าจะขายได้ ที่สำคัญใช้เวลาไม่นานเพราะใช้แต่ต้นอ่อนเท่านั้น เพียง 7 วันก็เห็นผล ไม่เชื่อก็สอบถามเจ้าตัวได้ที่ 08-1846-6200 คุณณัฐปภัสร์ ยอดธรรม ประธานวิสาหกิจชุมชนต้นอ่อนผักบุ้งบ้านพระพร หมู่ 1 ต.บ้านคา อ.บ้านคา จ.ราชบุรี ผู้ปลูกผักบุ้งอ่อน