ปลูกผักบนต้นกล้วยงอกจริงหรือไม่ ความจริงที่ไม่มีใครบอก : เทคนิคและวิธีการ เกษตรอินทรีย์แบบพอเพียง

หลายคนสงสัยว่าการปลูกผักบนต้นกล้วยได้ผลจริงไหม เพราะในสวนมีกล้วยเยอะ อยากปลูกบ้างแต่ไม่อยากทำแปลงผักเพิ่ม ลองหันมาปลูกบนต้นกล้วยดูบ้าง

แถมได้ยินคนอื่นบอกว่าทำง่าย ให้ปลูกบนต้นกล้วยที่แก่ หรือต้นที่ตัดเครือกล้วยออกไปแล้ว ไม่ต้องตัดต้นทิ้งให้เปลืองแรง บ้างก็บอกให้นำต้นกล้วยมาทำเป็นที่ปลูกผักแทนการยกร่องหรือใส่กระถาง คล้ายกับการปลูกผักไร้ดิน ผักไฮโดรโพนิกส์ ก่อนที่ต้นกล้วยจะแห้งเหี่ยวสลายไป

หรือบ้างก็แนะนำให้ปลูกบนต้นกล้วยที่กำลังโต เพราะกว่าต้นกล้วยนั้นจะออกผลและตายก็ได้ผักกินแล้ว แถมในต้นกล้วยยังมีโพแทสเซียมเยอะ เป็นปุ๋ยอย่างดีแก่พืชผัก….ต่างๆ นาๆ เหล่านี้

ในเรื่องราวเหล่านั้น นี้มีความจริงเพียงใด และทำได้จริงไหม ลองมาอ่านบทความนี้กันดูก่อน

จุดประสงค์ของการปลูกผักบนต้นกล้วย คืออะไร

จากการทดลองปลูกผักบนต้นกล้วยมาแล้วนับครั้งไม่ถ้วน ไม่ว่าจะเป็นบนต้นกล้วยชนิดไหนก็ตาม อย่างตานี ต้นกล้วยหอม ต้นกล้วยน้ำว้า กล้วยไข่ กล้วยหักมุก และกล้วยอื่นๆ ฯลฯ ทำให้ได้ข้อสรุปดังนี้…

จุดประสงค์จริงๆ มีไม่กี่อย่างคือ

เพื่อประหยัดน้ำ เพราะภายในต้นกล้วยมีน้ำมากพอที่จะทำให้พืชผักเติบโตได้อย่างเหมาะสม แต่ไม่ได้ดีมากจนครอบคลุมพืชผักทุกชนิด ข้อดีนี้ใช้ไม่ได้กับผักอายุยืน มากกว่า 30 วัน และผักที่ต้องการน้ำมากๆ นอกนั้นก็มีสารอื่นๆ เช่นโพแทสเซียม
เพื่อประหยัดรายจ่ายในการซื้อกระถางคุณอาจนำต้นกล้วยตัดแบ่งเป็นท่อนๆ และเจาะรูตรงกลาง ใช้แทนกระถาง แต่ก็นั่นแหละ มันไม่มีอะไรดีไปกว่านั้น และที่สำคัญ กระถางแบบนี้มีอายุสั้น ไม่นานก็เน่า เหี่ยว และสลายไปในที่สุด
ประหยัดพื้นที่ คุณอาจปลูกผักบนต้นกล้วยแทนการปลูกลงแปลงเพื่อต้องการจะประหยัดพื้นที่ แต่การปลูกผักบนต้นกล้วยจะทำให้ต้นกล้วยตายง่ายขึ้นด้วย หากจะต้องเลือกระหว่างกล้วยกับผักก็ขึ้นอยู่กับคุณแล้ว

ธาตุโพแทสเซียม มีความสำคัญในการสร้างและการเคลื่อนย้ายอาหารพวกแป้งและน้ำตาลไปเลี้ยงส่วนที่กำลังเติบโต และส่งไปเก็บไว้เป็นเสบียงที่หัวหรือที่ลำต้น ดังนั้นพืชจำพวกอ้อย มะพร้าว มัน จึงต้องการโพแทสเซียมสูง ถ้าขาดโพแทสเซียมหัวจะลีบ มะพร้าวไม่มัน และอ้อยก็ไม่มีน้ำตาล

พืชที่ขาดโพแทสเซียมจะเหี่ยวง่าย แคระแกร็น ใบล่างเหลืองและเกิดเป็นรอยไหม้ตามขอบใบ พืชที่ปลูกในดินทรายที่เป็นกรดรุนแรงมักมีปัญหาขาดโพแทสเซียม

การปลูกผักบนต้นกล้วย ความลับที่ไม่มีใครบอก

ข้อควรคำนึงในการปลูกผักบนต้นกล่้วย

และการประหยัดพื้นที่ด้วยการนำต้นกล้วยมาเรียงๆ เป็นขั้นบันไดเพื่อทำเป็นแปลงผัก ควรพิจารณาจากภาพต่างๆ ที่เห็น ว่าข้อเท็จจริงเป็นอย่างไร

ต้นกล้วยที่ถูกตัดเป็นท่อนปล่อยทิ้งไว้ ตามปกติจะเน่าสลายลงในเวลาไม่นาน การปลูกผักโดยการนำต้นกล้วยมาเรียงกันเป็นชั้นๆ ต้องคำนึงว่าพืชผักที่ปลูกจะต้องมีอายุสั้น เก็บเกี่ยวได้เร็ว ก่อนที่ต้นกล้วยจะเน่าและสลายไป

ถ้าระยะเวลาเก็บเกี่ยวเกินกว่า 30-40 วัน รับรองว่าทั้งผักและต้นกล้วยก็จะเน่าตายไปพร้อมๆ กัน แม้อายุต้นกล้วยจะยาวนานเกิน 40 วันก่อนจะย่อยสลายลง แต่การเจาะและทำลายลำต้นให้เกิดแผล หรือมีรอยช้ำ ก็จะทำให้การย่อยสลายของต้นกล้วยนั้น เกิดเร็วขึ้นตามไปด้วย

กล้วยเล็บมือนาง กล้วยตานี กล้วยหอม ลำต้นสูง แต่เปราะ การเจาะเป็นรู หรือทำให้เกิดแผลและรอยช้ำใดๆ กับลำต้น จะทำให้ต้นกล้วยนั้นตายง่ายกว่าที่คิด การปลูกผักบนต้นกล้วยเหล่านี้ จงลืมไปได้เลย ยกเว้นจะใช้ค้ำยัน แต่ก็ทำให้กล้วยยืนต้นตาย

กล้วยน้ำว้า ต้นอวบ ใหญ่ เหมาะสำหรับการปลูกผักบนต้น แต่ก็มีข้อเสีย

อย่างที่บอก การเจาะต้นกล้วยทำให้เกิดรอยช้ำ หรือเป็นแผลบนต้นกล้วย จะทำให้ต้นกล้วยนั้นตายง่ายขึ้นกว่าเดิม จึงเป็นที่แน่ชัดแล้วว่า อายุผักที่จะนำมาปลูก ไม่ควรเกิน 30-40 วัน (นับจากเริ่มปลูกบนต้นกล้วยจนถึงการเก็บเกี่ยว) ข้อแนะนำก็คือ ควรทำให้ผักโตก่อนใกล้ถึงระยะเก็บเกี่ยวแล้วเท่านั้น ที่จะเหมาะนำมาปลูกบนต้นกล้วย เพื่อประหยัดน้ำ และค่าใช้จ่ายเรื่องต่างๆ

ข้อแนะนำในการปลูกผักบนต้นกล้วย

อายุผักต้องสั้น
ปลูกให้โตจากที่อื่นก่อน
ปลูกเพื่อความสนุก
ปลูกเอาฮา เป็นงานอดิเรก

นอกจากนี้แล้ว ไม่แนะนำ และไม่มีประโยชน์ใดๆ เพราะผักจะไม่โต ขาดแร่ธาตุอาหาร หากต้องการให้ผักโต ก็เปลืองค่าใช้จ่ายเพิ่ม ไม่ว่าจะเป็นการฉีดพ่นหัวเชื้อ การให้ปุ๋ยน้ำแก่พืช ฯลฯ ซึ่งเป็นวิธีที่สิ้นเปลืองโดยใช่เหตุ

การปลูกผักบนต้นกล้วยที่ทำแล้วได้ผลที่สุด

เพาะเมล็ดผักในแปลงเพาะให้ได้อายุก่อนเก็บเกี่ยวประมาณ 1-2 สัปดาห์
เลือกต้นกล้วยแก่จัด อาจเป็นต้นที่ตัดเครือกล้วยออกแล้วก่อนต้นจะล้ม ดีกว่าการตัดทำลายทิ้ง เพราะสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการนี้ได้
เจาะรูต้นกล้วย ความกว้างให้เท่ากับแท่นปลูกของผัก เพื่อที่จะสามารถนำต้นผักลงรูบนต้นกล้วยได้สะดวก ส่วนความลึกไม่ควรเกิน 40 ซม. สำหรับกล้วยที่ยังไม่ตัดเครือ และลึก 40-50 ซม. สำหรับกล้วยที่ตัดเครือแล้ว
นำดินหรือวัสดุปลูกอัดลงรูบนต้นกล้วยทิ้งไว้ 1 วัน
หากต้นกล้วยตั้งตรง แนะนำให้เจาะเฉียง เพื่อง่ายต่อการปลูก และดินปลูกไม่ร่วงหล่น

ตรงนี้สำคัญมาก เพื่อที่จะทำให้ต้นกล้วยรับความเสียหายจากการเจาะ และไม่บอบช้ำและเน่าสลายเร็วขึ้น ควรนำดินปลูกหรือวัสดุปลูกอัดให้แน่นก่อนนำพืชผักลงปลูกในรูเจาะ

การนำพืชผักลงปลูกทันที จะทำให้ยางกล้วยทำลายระบบราก และทำให้พืชผักโตไม่เต็มที่ ที่สำคัญ การนำผักลงปลูกโดยไม่มีดินปลูก หรือสารอาหารอื่นๆ ใส่ไว้ก่อน จะทำให้ผักขาดแร่ธาตุ และผักจะไม่โต สุดท้ายก็เน่าตายสลายไปพร้อมต้นกล้วย

ผักจะโตได้ก็เพราะแร่ธาตุ ไม่ใช่น้ำและโพแทสเซี่ยมอย่างเดียว ผักจะงามได้ โตดีและสวยงาม จำเป็นต้องมีดินปลูกในหลุมปลูกอยู่ก่อนแล้ว หรือไม่ก็ใช้ปุ๋ยน้ำบำรุงพืชทางใบ ไม่ใช่ปลูกแล้วปล่อย หากทำอย่างนั้น ผักก็เน่าไปพร้อมกับต้นกล้วย

วิธีการปลูกก็ไม่ยาก ให้ทำการย้ายพืชผักที่ต้องการจากแปลงปลูก หรือในกระถางปลูก ลงไปปลูกบนต้นกล้วย โดยเลือกพืชผักที่มีอายุพร้อมจะเก็บเกี่ยวได้ในอีก 1-2 สัปดาห์ข้างหน้า ก็จะสามารถลดรายจ่ายเรื่องแร่ธาตุอาหารและน้ำไปได้มาก

ลืมไปได้เลยกับเรื่องการปลูกผักบนต้นกล้วยตั้งแต่เริ่มเพาะเมล็ด ไปจนถึงผักเติบโตและได้ผลผลิต เพราะผู้เขียนทดลองแล้วไม่ได้ผล เนื่องจากหลายสาเหตุ ที่เกษตรกรไม่ได้บอกไว้

ข้อเสียของการปลูกผักบนต้นกล้วย ที่ไม่เคยมีใครบอก

ต้นกล้วยที่ยังไม่เน่าสลาย ไม่ใช่แหล่งแร่ธาตุที่ดีนักสำหรับพืชผัก
หากปลูกพืชที่เป็นชนิดกาฝาก ดูดน้ำเลี้ยงพืชอื่นเพื่อเปลี่ยนเป็นอาหารจำเป็น อาจใช้ได้ผล แต่ไม่เหมาะกับการปลูกผักสวนครัวทั่วไป เพราะต้นกล้วยที่มีชีวิต มีแต่น้ำส่วนแร่ธาตุอื่นๆ มี แต่รากผักไม่สามารถนำธาตุอาหารเหล่านั้นมาใช้ได้โดยตรง จำเป็นต้องมีการให้เสริมจากภายนอก
โดยการเสริมด้วยดินปลูก ปุ๋ยน้ำ ปุ๋ยหมัก ฯลฯ วิธีการคือ การเจาะรูให้ลึกพอประมาณ สำหรับให้พืชใช้รากยึดเกาะได้ไม่ล้ม และรูต้องกว้างพอสำหรับใส่ดินปลูก หรือสารอาหารเพิ่ม เพื่อเสริมการเติบโต
การเจาะรูที่กว้าง และลึก ทำให้เกิดแผลบนต้นกล้วย ทำให้ต้นกล้วยตายเร็วขึ้น
ไม่แปลกหากต้นกล้วยตัดเครือแล้ว เพราะเป็นต้นที่รอวันตาย แต่กับกล้วยที่ยังไม่มีลูก ยังไม่ออกปลี การเจาะและทำให้ลำต้นช้ำ ถือเป็นการทำลายต้นกล้วยให้ตายเร็วขึ้น
แม้จะเป็นต้นกล้วยตัดเครือแล้วรอวันเน่าสลาย การเจาะรูก็จะไปเร่งความเร็วในการสลายของต้นกล้วยให้เกิดเร็วขึ้น หากพืชผักที่จะนำมาปลูกบนต้นกล้วยโตและให้ผลผลิตช้า จะทำให้เสียทั้งผักและต้นกล้วยไปโดยไม่ได้อะไรเลย

ข้อดีอย่างเดียวของการปลูกผักบนต้นกล้วยคือ ประหยัดน้ำ

ส่วนเรื่องของประหยัดพื้นที่ ไม่มากเท่าที่ควร เพราะอย่างไรก็ตาม ยังมีเรื่องของการจัดการเศษซากที่ย่อยสลายเร็ว และกระถางปลูกก็ยังเป็นตัวเลือกที่ดีอยู่มาก

ส่วนข้อเสียอีกอย่างคือ พืชผักที่สามารถปลูกและงอกงามได้ดีบนต้นกล้วย เป็นเพียงผักสลัดบางชนิดที่มีอายุสั้น พืชผักบางชนิดที่เห็นๆ ตามภาพ อาจมีการตกแต่งให้เกินจริง หรือเป็นพืชผักที่โตจากที่อื่นแล้วนำมาปลูกใหม่บนต้นกล้วย (เปรียบเหมือนการย้ายกระถางปลูก ซึ่งระยะยาว ผักก็ไม่ได้โตเต็มที่ และไม่มีผลผลิตให้เห็น)

ความจริงแล้ว การปลูกผักบนต้นกล้วย คือการย้ายที่ปลูกจากที่หนึ่งไปลงบนต้นกล้วยเพื่อรอเก็บผลผลิต

ไม่ใช่การปลูกผักบนต้นกล้วยจริงๆ แบบเพาะปลูกให้โตบนต้นกล้วยจนเก็บเกี่ยวเลยตามที่หลายๆ คนเข้าใจ

ภาพที่หลายๆ คนเห็นว่าผักงอกงามบนต้นกล้วย แท้จริงอาจไม่ได้เป็นอย่างที่คิด เนื่องจากพืชผัก จำเป็นต้องมีแร่ธาตุและสารอาหารที่จำเป็นต่อการเติบโต ไม่ใช่ได้รับแต่น้ำเพียงอย่างเดียว ยิ่งผักที่ต้องให้ผลผลิต ยิ่งต้องการแร่ธาตุสูง จึงจำเป็นต้องมีการฉีดพ่นสารอาหารเพิ่มเข้าไปต่างหาก และการดูแลไม่ให้ต้นกล้วยช้ำและตายก่อนอายุ ก็เป็นเรื่องสำคัญไม่แพ้กัน

ส่วนใครเคยปลูกพืชผักบนต้นกล้วยแล้วได้ผลผลิตจริงๆ ก็ขอชื่นชมในความพยายาม เพราะผู้เขียนเองก็ไม่ได้เห็นประโยชน์ใดๆ มากไปกว่าการนำต้นกล้วยมาทำปุ๋ยหมัก บำรุงพืชในกระถาง ซึ่งเห็นจะมีประโยชน์กว่าการนำพืชในกระถางไปปลูกไว้บนต้นกล้วยด้วยซ้ำ

ดังนั้นคราวหน้า ก่อนที่จะเลือกวิธีการปลูกผักบนต้นกล้วย ควรอ่านบทความนี้ให้จบก่อน แล้วคุณจะไม่โดนนักเกษตรหลอกเอาได้