ผักเหลืออย่าทิ้ง ใช้ปลูกเป็นต้นใหม่ได้ไม่ยาก

ใครเคยได้ยินคำว่า “กินผักอย่าทิ้งราก” บ้างไหม? ก็เพราะมันสามารถนำมาปลูกเป็นต้นใหม่ได้นั่นเอง

เคล็ดลับในการปลูกผักและทำเกษตรอินทรีย์แบบบ้าน ๆ ที่ใครเค้าก็รู้กันทั้งนั้นว่าเป็นสิ่งที่ทำได้ง่ายดาย

และวันนี้ก็เป็นอีกวันที่การคิดเพื่อชีวิตที่พอเพียงในเรื่องการกินผักแล้วเหลือต้องจัดการอย่างไร และการใช้ประโยชน์จากเศษผักเหลือทิ้ง จะสามารถนำมาต่อยอดได้ในจุดที่อยู่สูงที่สุดกันได้อย่างไร

จากบทความเรื่อง “กินผักอย่าทิ้งราก” ที่เราได้เริ่มต้นเขียนไว้เมื่อประมาณปี 2014 ผ่านมา 7-8 ปีความนิยมในเรื่องดังกล่าวไม่ลดลงเลย แถมมีต่อยอดชนิดผักได้อีกหลายประเภท ผักที่เหลือจากการประกอบอาหาร ผักที่เหลือจากการรับประทาน หรือผักเหลือทิ้ง ที่ยังมีเหง้า มีโคนราก หรือระบบการเจริญเติบโตไม่เสียหาย จะสามารถนำมาเพาะปลูกเป็นต้นใหม่

เป็นวิธีการจัดการเศษผักที่เหลือได้ดีกว่าการนำไปทำปุ๋ยเพียงอย่างเดียว (ดู วิธีการทำปุ๋ยหมักจากเศษผักผลไม้และพืชสด) และเราจะมายำใหม่กับบทความเดิมๆ นี้กัน

วิธีการปลูกผักจากราก ผักเหลือปลูกซ้ำไว้กิน

จำเป็นต้องมีพื้นที่ปลูกซักเล็กน้อย อาจเป็นพื้นที่สำหรับวางกระถางปลูกเพียงขนาดเท่าฝ่ามือ และอยู่ในที่มีแสงเล็กน้อยเท่านั้นเอง มุมห้องครัวบางบ้านก็เหมาะจะเป็นแปลงเกษตรแบบมินิมอลนี้ได้ วิธีทำไม่ยาก เพียงนำส่วนรากหรือโคนผักที่ยังมีรากอยู่ หลังจากการตัดเพื่อนำส่วนที่กินได้ไปประกอบอาหารแล้ว ส่วนที่เหลือนี่เอง ไม่จำเป็นต้องทิ้งไปแบบเสียเปล่า

คิดดูว่าถ้านำรากผักที่ต้องทิ้งเหล่านี้มาใช้ปลูกเป็นต้นใหม่ได้ และด้วยเศรษฐกิจในยุคปัจจุบันนี้ต้องดิ้นรน ปลูกพืชตามหลักเศรษฐกิจเพียง ลองนึกดูว่าถ้าเรามีผักแสนแพงอยู่ริมหน้าต่างในบ้าน จะประหยัดไปได้มากแค่ไหน

ผักที่ปลูกซ้ำได้จากราก กิ่ง ยอด และเศษเหลือ

แนะนำผัก 7 ชนิดที่คุณกินแล้วไม่ควรทิ้งส่วนที่เหลือ ไม่ว่าจะเป็นกิ่งก้าน ราก หัว หรือยอด ลองเอามาปลูกกันดู ว่าจะได้แบบนี้หรือเปล่า แค่ลองทำก็เท่ากับประสบความสำเร็จไปครึ่งหนึ่งแล้ว ที่เหลือก็แค่ รอให้มันเติบโต

ผักกาด ปลูกจากเศษที่เหลือ หรือจากโคนรากได้

จะตัดรากทิ้งก็น่าเสียดาย ปลูกใหม่ซ้ำดีกว่า สามารถใช้ได้กับผักตระกูลผักกาดทุกชนิด สิ่งที่ต้องทำคือ ตัดส่วนใบไปทำอาหาร เหลือส่วนโคนก้านที่มีรากติดหน่อยๆ แค่มีชาม ถ้วยหรือภาชนะที่ใส่น้ำได้ เอาน้ำสะอาดใส่ลงไป แล้วเอาส่วนเศษผักนั้น แช่ใส่ลงไปในน้ำ แล้วนำภาชนะไปวางในที่แดดส่องถึงบ้าง ผ่านพ้นไปไม่นานก็จะเห็นการเติบโต

ตะไคร้ ปลูกซ้ำได้จากเหง้าที่เหลือเศษ

แม้ว่าผักอย่างตะไคร้จะหาได้ง่าย และพบเห็นได้ทั่วไป แต่ก็ไม่ควรมองข้ามหากเราต้องซื้อกินในทุกครั้ง เพราะเป็นสิ่งหาง่ายนี่เองใครหลายคนจึงไม่คิดจะมีไว้ติดบ้าน (ดูเพิ่มเติมเรื่อง ผักสวนครัวที่ควรมีไว้ติดบ้าน)

เราสามารถนำเศษของลำต้นที่แข็งๆ อาจมีรากติดหรือไม่มีก็ได้ของตะไคร้ที่ใช้ไม่หมดมาปลูกใหม่ได้ การนำก้านแข็งๆ ใกล้ส่วนโคนมาแช่น้ำ วางไว้ตรงที่โดนแดดรำไร อาทิตย์เดียวก็จะเห็นรากตะไคร้เริ่มงอกออกมาแล้ว

สัปปะรด ปลูกซ้ำได้บ่อย ไม่รู้จบ

การปลูกสัปปะรดจะสามารถปลูกได้ไม่รู้จบ ตราบใดที่ยังมีความขยันและอดทนรอ บางทีการปลูกสัปปะรดไว้ในบ้านอาจดูแปลก แต่ลองนึกดูว่าถ้าได้เจอสัปปะรดที่มีรสชาติถูกใจ แล้วไม่ต้องไปซื้อจะดีแค่ไหน แค่ตัดส่วนบนที่เป็นใบให้เหลือติดหัวเล็กน้อย เอาเศษไม้จิ้มด้านล่างหลายๆ อัน แล้ววางไว้บนภาชนะที่มีน้ำ ให้โดนแดดช่วงเช้า หรือซักครึ่งวัน ขยันเปลี่ยนน้ำบ่อยๆ ไม่นานรากก็จะงอกออกมา

ขึ้นฉ่าย หรือเซเลอรี่

เป็นผักที่นำมาปลูกซ้ำได้ง่ายมาก ปกติเราจะตัดเฉพาะก้านและใบส่วนบนมาปรุงอาหารกันอยู่แล้ว ส่วนที่เป็นรากเราก็แค่เอาใส่ชามและใส่น้ำอุ่น (อุ่นนิดๆ) ลงไป เอาไปวางไว้แถวๆหน้าต่างให้โดนแดดบ้าง หลังจาก 1 สัปดาห์ จะเริ่มเห็นใบค่อยๆ โผล่ขึ้นมา ให้นำไปลงดินเพื่อปลูกต่อได้เลย

ขิง ข่า ปลูกซ้ำจากเศษเหง้าได้ง่ายมาก

หาซื้อง่าย แต่ถ้าอยากจะปลูกก็ไม่ยาก ซื้อขิง ซื้อข่า มาปลูกลงในดินก็ได้กินขิงกินข่ากันไม่มีวันหมด ใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์ก็จะเริ่มเห็นหน่อใหม่งอกขึ้นมา

โหระพา เศษก้านแข็ง แค่ส่วนของโคนราก โดนน้ำงอก

ใครปลูกอะไรไม่ขึ้น ลองเอาก้านเหลือจากการกินก๋วยเตี๋ยวเรือ นำมาแช่น้ำไว้รับรองงอกแน่นอน โหระพา กระเพรา แมงลัก สาระแหน่ พืชตระกูลนี้ปลูกง่ายมาก เราใช้ใบปรุงอาหาร ใช้ก้านมาปลูก “แต่ก้านต้องยาวกว่า 4 นิ้วขึ้นไปถึงจะมีอัตราการรอดสูง“

นำก้านไปแช่ในน้ำ ถ้าใช้ก้านที่มีใบเหลืออยู่อย่าให้ใบจมน้ำ ไม่กี่วันรากก็งอก เมื่อรากยาวพอสมควร ก็นำไปปลูกต่อได้เลย วิธีนี้ยังใช้เพื่อคงความสดของผักตระกูลนี้ได้ด้วย

เก็บกระเพรา โหระพา สาระแหน่ ไว้ในตู้เย็นได้ไม่นานก็เหี่ยว ถ้านำส่วนโคนกิ่งมาแช่น้ำไว้ ประเดี๋ยวเดียว ใบก็จะสดใหม่อยู่เสมอ

หอม กระเทียม กลีบที่เหลือ ปลูกเป็นต้นใหม่ได้

ปกติจะเป็นหัว หากแยกกลีบเล็กๆ มาแล้วกินไม่หมด ทิ้งไว้ก็อาจเน่าและแห้ง ราขึ้นได้ไร้ประโยชน์ แยกเป็นกลีบนำมาปลูกเป็นต้นใหม่ได้ “ใบกระเทียมก็รับประทานได้อร่อย” วิธีการปลูกไม่ยาก นำกลีบที่เหลือกินมาปักลงดิน กลางวันเอาวางกลางแดด กลางคืนก็เก็บเข้าร่ม ถ้าขี้เกียจก็วางไว้ยาวๆ อยากได้หัวกระเทียมก็ต้องรอจนกว่าใบจะเหลือง

จริงๆ แล้วเทคนิคการนำพืชผักที่เหลือเศษมาปลูกใหม่ หรือผักที่ต้องตัดโคน ตัดรากออกเพื่อนำไปประกอบอาหารนั้นมีมากมายหลายชนิด และผักเกือบ 80% ที่กินได้ สามารถใช้ปลูกเป็นต้นใหม่ได้ง่ายๆ โดยไม่ต้องทิ้งราก ทิ้งเศษเหง้า หรือกิ่งก้านไปโดยไร้ประโยชน์

หากรู้จักธรรมชาติของพืช เทคนิคในการขยายพันธุ์พืชให้ได้เป็นต้นใหม่ ก็ไม่ยากอย่างที่คิด