มีเพื่อน ๆ หลายคนส่งเมล์เข้ามาว่าอยากให้เขียนเรื่อง การปลูกผักใส่ขวด เอาจริง ๆ เคยเขียนเรื่องนี้ ปลูกผักในขวด ไว้แล้ว แต่อยากเพิ่มเติมอีกหน่อย
วันนี้เลยมีเวลาว่างนั่งหาข้อมูลเกี่ยวกับ ปลูกผักใส่ขวด เพราะสะสมขวดไว้เยอะแล้ว พร้อมจะนำมาใส่ผัก ปลูกเป็นสวนครัวในขวดกันเลยวันนี้ โดยจะแนะนำทั้งในแบบ ปลูกผักใส่ในขวดแขวน การปลูกผักไร้ดินในขวด ก็ทำได้
ไม่จำเป็นต้องเป็นผักสลัด แต่เป็น ผักคะน้า ผักบุ้ง ผักกาดขาว หรือปลูกผักชีในขวดพลาสติก ก็ไม่ยาก ลองดูเลย
ผักในขวดจะโตได้ ต้องเน้นที่ดินปลูก
หากใครได้ติดตามเว็บนี้มา ผมจะเน้นเสมอว่า การปลูกผักกระถาง หรือปลูกผักในขวด หรือผักที่ไม่ได้ลงแปลง ดินเป็นสิ่งสำคัญ (ยกเว้นวิธีการปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ในขวด หรือผักไร้ดินในขวด แบบนี้ไม่ได้เน้นดินปลูก)
อย่างผักคะน้า ผักบุ้ง ผักกาดขาว ผักหรือพืชกินใบ ส่วนใหญ่ จะต้องการธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารรองที่เพียงพอ ดูเพิ่มเติมที่ ธาตุอาหารที่จำเป็นสำหรับพืช เพื่อช่วยเสริมสร้างกิ่งและใบให้แข็งแรง
ดินสำหรับใส่ในขวด เพื่อเอาไว้ปลูกผัก จึงต้องมีการผสมของปุ๋ยคอกอย่างเพียงพอ รวมไปถึงต้องมีวัสดุที่อุ้มน้ำรองไว้ในก้นขวด หรือก้นกระถางด้วย ทั้งนี้ก็เพราะดินปลูกในขวดหรือในกระถางมีปริมาณน้อย หากเป็นการนำขวดไปแขวนไว้ ก็ยิ่งจะสูญเสียความชื้นได้เร็วขึ้น
ดังนั้น อัตราส่วนที่ใช้ จะต้องเป็น 1 ต่อ 1 เช่น ดินปลูกถุงละ 10 บาท 1 ถุง ต้องนำมาผสมกับปุ๋ยคอก 1 ส่วน กาบมะพร้าวหรือวัสดุที่อุ้มน้ำได้ดีอีก 1 ส่วน ผสมทั้งหมดให้เข้ากันแล้วตากให้แห้ง เพื่อป้องกันแบคทีเรียทำลายรากพืช
ดินปลูกทั่วไป เพื่อให้รากพืชจับยึด ต้องโปร่ง ร่วน ระบายน้ำและอากาศได้ดี
ปุ๋ยคอก หรือ ปุ๋ยหมัก เพื่อเพิ่มแร่ธาตุในดิน ไม่ต้องเติมดินกันบ่อย ๆ
มะพร้าวสับ หรือ ขุยมะพร้าว ใช้รองก้นขวด และผสมกับเนื้อดิน เพื่อช่วยกักเก็บความชื้น
นำขวดที่ต้องการมาเจาะรูด้านล่าง ประมาณ 2-3 รู ไม่ต้องใหญ่มาก รูส่วนนี้เพื่อจุดประสงค์เพียงต้องการระบายน้ำไม่ให้ขังจนดินแฉะ อาจทำให้เกิดเชื้อรา เพียงแค่นั้น ส่วนรูรอบ ๆ ขวด จะเจาะหรือไม่ก็ได้ รูรอบขวด มีจุดประสงค์เพียงอย่างเดียวคือ ให้อากาศเข้า ไม่ใช่เพื่อการระบายน้ำ หากเจาะเยอะไป อากาศเข้าได้ดี แต่ก็แลกมาด้วยการสูญเสียความชื้นเร็วขึ้นด้วย จะต้องหมั่นรดน้ำ
การปลูกผักใส่ขวดแนวนอน แบบนี้ได้พื้นที่แนวราบมาก แต่แลกมาด้วยความลึกที่ขาดไป เหมาะกับผักอายุสั้น ผักกินใบทั่วไป
ปลูกผักใส่ขวดแนวตั้ง ได้ความลึก และจำนวนดินที่มากกว่า เหมาะกับพืชที่มีอายุยาวนาน
ผักที่ปลูกในขวดได้ ส่วนใหญ่จะเป็นพืชผักที่ระบบรากไม่ลึก ผักกินใบทั่วไป หรือผักสลัด ผักอายุสั้นทั้งหลายปลูกได้ แต่จะไม่เหมาะกับพืชที่มีอายุการเก็บเกี่ยวยาวนาน หลาย ๆ เดือน เพราะจะทำให้ต้องคอยหมั่นดูแล เติมดิน เติมปุ๋ย และหมั่นรดน้ำ แต่หากมีเวลา ก็สามารถทำได้
ส่วน ผักที่ไม่ควรนำมาปลูกใส่ในขวด อย่างยิ่งคือ พืชผักที่มีอายุยาวนานมาก ๆ หรือพืชผักที่มีระบบรากลึกมาก ๆ หรือพืชที่มีรากแก้วยาว ๆ
เช่น กระเพรา โหระพา แม้จะปลูกได้ แต่ก็ไม่งาม อีกทั้งต้องคอยดูแลเรื่องดินและน้ำ โดยเฉพาะความลึกของขวดที่มีน้อย จะทำให้ต้นแคระ แกรน ไม่โต รากมีเยอะกว่าเนื้อดินในขวด หรือหากจำเป็นต้องปลูก แนะนำให้ใช้ขวดขนาดใหญ่ ๆ
อย่างที่ทราบกันดีว่า ภาชนะที่ใช้สำหรับปลูกผัก ไม่ได้มีเพียง ขวด กับกระถาง แต่เราสามารถดัดแปลงวัสดุอื่น ๆ เพื่อใช้ในการปลูกพืชผักได้ จุดประสงค์เพียงอย่างเดียวของมันก็คือ เอาไว้กักเก็บดินที่มีธาตุอาหาร เท่านั้นเอง
ดังนั้น หากเราไม่มีขวด จะใช้อย่างอื่นแทนก็ได้ ถุงพลาสติก ขวดแก้ว กะละมัง หรือแม้แต่ขอนไม้ ก็สามารถนำมาเจาะเพื่อนำมาใช้แทนขวดก็ได้เช่นเดียวกัน
ปลูกผักใส่ขวด สิ่งสำคัญไม่ใช่ขวด แต่เป็นดินปลูก พืชจะเติบโตได้ดี ก็ด้วยดินที่มีธาตุอาหารสมบูรณ์ จะใช้อะไรรองรับเพื่อให้พืชได้แร่ธาตุเพียงพอ ก็ไม่ได้ต่างกันนัก
ผู้ปลูกจึงต้องเรียนรู้ว่า วัสดุแบบไหน มีข้อดี ข้อเสียอะไร โดยควรเน้นไปในเรื่องของ การระบายอากาศ ความชื้นในดิน และแร่ธาตุในดิน เท่านั้นเอง ที่เหลือก็แค่ จัดวัสดุ ให้ได้ตามต้องการ
