มะขวิด ผลไม้โบราณ มีคุณค่า : บทความน่ารู้ เกษตรอินทรีย์แบบพอเพียง

บ้านใครมี มะขวิด บ้าง ผลไม้ชนิดนี้ กินได้ รสชาดอร่อย เป็นสมุนไพรชั้นดี เพราะแทบทุกส่วนของมะขวิด

ไม่ว่าจะเป็บ ใบ ผล ราก มีสรรพคุณ ทางยา ชั้นดีทีเดียว

มะขวิด เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่ ประเทศอินเดีย เกาะลังกา และเป็นญาติกับ ผลไม้รสเปรี้ยว ทั้งหลายอย่าง ส้มและมะนาว เพราะมีวงศ์สกุลเดียวกัน คือ Citrus

ต้นมะขวิด มักพบเห็นเป็นไม้ประดับบ้าน ในหลาย ๆ พื้นที่ ในเขตเมืองหลวง แต่เป็น สมุนไพรไทย
ชั้นดีติดบ้าน ในแถบท้องถิ่นทั่วไป และอยากแนะนำ ให้ว่าเป็น พืชที่ควรมีไว้ติดบ้าน ซักต้น ก็ไม่เสียหายอะไร

มะขวิด ลักษณะทั่วไป

ชื่อภาษาอังกฤษว่า Limonia, Curd fruit, Elephant apple, Gelingga, kavath, Monkey fruit, Wood apple ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Feronia limonia (L.) Swingle (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Limonia pinnatifolia Houtt.)

ส่วนอีกข้อมูลระบุว่าเป็นชนิด Limonia acidissima Groff (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Schinus limonia L.) จัดอยู่ในวงศ์ส้ม (RUTACEAE) และอยู่ในวงศ์ย่อย AURANTIOIDEAE

มะขวิด หรือ Limonia

สมุนไพรมะขวิด มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า มะยม (ภาคอีสาน), มะฝิด (ภาคเหนือ)

มะขวิดมีลำต้น ที่ถูกหุ้มไว้ด้วย เปลือกสีเทา ยอดเป็นพุ่มกลม รูปทรงต้นสวยงาม จึงมีการนำต้นมะขวิดมาทำเป็น ไม้ประดับ ตามบ้านเรือนทั่วไป

ใบของมะขวิดนั้น เป็นใบประกอบแบบขนนกสวยงาม ออกเรียงสลับตามกิ่งที่มีหนาม และเนื้อใบก็มีต่อมน้ำมัน กระจายอยู่ตามขอบใบ สามารถมองเห็นได้ หากนำใบส่องผ่านแสง จะเห็น ต่อมน้ำมัน เป็นรูปรี ๆ ใส ๆ จำนวนมากอย่างชัดเจน

ผลมะขวิดรับประทานได้ โดยผล จะมีลักษณะกลมโต ประมาณเท่ากำปั้น เปลือกนอกแข็งมาก คล้ายกะลามะพร้าว ผลดิบจะมีลักษณะสีเขียว เมื่อสุก สีเปลือกจะเปลี่ยนเป็น สีเทาอมน้ำตาล มีผิวขรุขระเล็กน้อย

เนื้อด้านในอ่อนนิ่ม และมีสีน้ำตาลแก่อมม่วง มีเมล็ดจำนวนมาก รสชาติเปรี้ยวอมหวาน มีกลิ่นเฉพาะตัว บางคนอาจเหม็น (คล้ายคนเหม็นทุเรียน) เนื้อในของมะขวิด เหนียว ค่อนข้างเละ ใครกินไม่เป็น มักจะเข้าใจผิดว่า เน่า เสีย กินไม่ได้ แต่จริง ๆ อร่อยมาก

การกินมะขวิด ต้องใช้อุปกรณ์ หรือภาชนะแข็ง ๆ หนัก ๆ ทุบให้ เปลือก แตกออก อาจใช้ค้อนทุบ หรือไม้ทุบ ก็ได้ เมื่อแตกแยกออกแล้ว ใช้ช้อนตักเนื้อในเหนียว ๆ ออกมากินเปล่า ๆ ได้เลย

หรือจะนำ เนื้อใน ตักใส่ชาม ละลายน้ำอุ่ม ขยำให้เมล็ดหลุด กรองเอาแต่น้ำ เติมน้ำตาล เกลือ แล้วนำลงต้ม พอเดือดยกลงพักไว้ให้เย็น นำใส่ขวดแช่เย็น ดื่มแก้กระหาย หรือจะผสมเป็น น้ำผลไม้ ก็ดี

สรรพคุณของมะขวิด

สรรพคุณนั้น จะอยู่ตรงที่ เนื้อสุก ๆ นั่นแหละ เพราะมี สารเพกติน ที่ช่วยในเรื่อง การลดความอยากอาหาร และ ลดคอเลสเตอรอล ได้ผลดีมาก เนื้อยังมี กรดอินทรีย์ วิตามินซี และสารอื่น ๆ ที่จำเป็นต่อร่างกายไม่แพ้ผลไม้ทั่วไป

โดยเฉพาะ เนื้อมะขวิดดิบ นั้น มี กรดอินทรีย์ วิตามินซี และสารเพกตินอยู่มาก และมี สารฟาดสมาน ที่ช่วยฆ่าเชื้อโรคได้ด้วย คนไทยถือว่า มะขวิด เป็น พืชสมุนไพรไทย ที่สามารถนำเกือบทุกส่วนของต้น มาใช้ประโยชน์ได้ ดังนี้

ใบ ใช้เป็น ยาขับลม แก้อาการท้องร่วง ท้องเสีย ตำ และนำมาพอก แผลสด แผลเปื่อย แก้อักเสบ ฟก บวม ได้ชงัด ใบอ่อน นำมาตำและคั้นน้ำ รวมกับนมและน้ำตาล ทำเป็นยาอมรสหวาน ช่วยให้ระบบน้ำดีทำงานเป็นปกติ รักษาอาการผิดปกติที่เกิดจากลำไส้
ผล ผลดิบ หั่นบาง ๆ ตากแห้ง นำมาชงกับน้ำ เป็นยาแก้โรคเลือดออกตามไรฟัน ท้องเสีย ช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย รักษาโรคที่เกี่ยวกับทางเดินอาหาร
ยาง น้ำยางเหนียว ๆ ในผลมะขวิด หากนำมาทำให้แห้ง แล้วป่นเป็นผง ผสมน้ำผึ้ง กินเพื่อรักษาโรคบิด และอาการท้องเสีย
ราก ใช้ต้มกับน้ำ ดื่มแก้ลงท้อง แก้ตกเลือด และพยาธิต่าง ๆ หรือนำราก มาฝนกับหิน ผสมน้ำเล็กน้อย ใช้ทาแก้ ฝีเปื่อย แก้บวม ฟกช้ำ

มะขวิด ถือเป็น ยาระบาย และรักษาเกี่ยวกับ ระบบทางเดินอาหาร ส่วนใครที่ชอบ สะอึก บ่อย ๆ ลองจิบ น้ำมะขวิดดิบ ที่ผสมกับ น้ำผึ้งและดีปลี ช่วยให้หายจากอาการสะอึกบ่อย ๆ ได้ผลดีมาก

อ้างอิง hort.purdue.edu / healthnet.md.chula.ac.th