ปลูกผักกินเองในเมือง ปลอดภัยแค่ไหน

หากเราจะเลือกกินผักที่ปลูกในเมือง แทนที่จะไปซื้อหาตามแหล่งตลาดสดหรือในซูเปอร์มาเก็ตนั้น ผักที่ได้จะปลอดภัยจริงหรือ

เป็นคำถามที่หลายๆ คนก็ยังคงสงสัยว่า ในเมืองมีผักปลูกไว้จำหน่ายด้วยหรือ จะปลอดภัยแค่ไหนกับสารเคมีและอื่นๆ ทั้งควันรถทั้งมลพิษ แม้ว่าจะไม่ได้ใส่เข้าไปตรงๆ ในดินปลูกแต่ ผักอาจได้รับผลกระทบกับสภาพแวดล้อมในเมืองได้ และอาจมีผลกระทบต่อผู้บริโภคได้

ดูเหมือนว่าความสนใจเรื่องการปลูกผักในเมืองจะพุ่งสูงขึ้นเรื่อยๆ เช่นเดียวกับความสงสัยที่ค้างคาใจของใครหลายคนว่าปลูกผักกินเองในเมืองปลอดภัยจากยาฆ่าแมลง แต่จะปลอดภัยจากมลพิษต่างๆ ที่มีอยู่รอบตัวของคนในเมืองจริงหรือ??

ลองมาหาคำตอบกันดู จากในสิ่งที่หลายคนเป็นกังวลมากที่สุดสำหรับการปลูกผักในเมือง ก็คือ เรื่องของสารตะกั่ว ซึ่งมาจากควันพิษของรถยนต์ และอาจไปเกาะอยู่ตามพืชผักที่เราปลูก รวมถึงการปนเปื้อนสารตะกั่วในดิน หากอยู่ในบริเวณที่เป็นแหล่งโรงงานอุตสาหกรรม หรืออยู่ในย่านที่การจราจรคับคั่ง ซึ่งพืชอาจดูดซับเข้าไปสะสมอยู่ในตัว และเมื่อเรามารับประทาน ก็อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพตามมาได้ เรียกว่าหนีเสือปะจระเข้นั่นเอง

อันที่จริง คงต้องบอกว่าไม่ใช่เรื่องผิดอะไร ที่เราผู้อยู่ในเมืองท่ามกลางมลพิษเหล่านี้จะรู้สึกเป็นกังวล แต่สำหรับในต่างประเทศ เรื่องนี้ก็เป็นเรื่องที่เขาให้ความสำคัญไม่น้อยเช่นกัน จนถึงขนาดมีการทำวิจัยออกมาให้เห็นอย่างชัดเจนไปเลย โดยงานวิจัยที่อยากจะนำมาเล่าให้ฟังนี้ ทำขึ้นโดยมหาวิทยาลัย Cornell แห่งเมืองนิวยอร์ค โดยเขาได้นำเอาดินในบริเวณที่พบว่ามีการปนเปื้อนมาทดลอง รวมถึงได้นำเอาตัวอย่างจากแปลงเกษตรในเมืองหลายแห่งมาร่วมทดลองด้วย

จากการศึกษาวิจัยได้พบว่า หากนำผักกาดที่ปลูกในดินที่ไม่มีการปนเปื้อนของสารตะกั่ว และไปปลูกไว้ในบริเวณที่ได้รับควันพิษจากรถยนต์มากๆ ผักกาดที่ได้นั้นก็จะตรวจพบสารตะกั่วตกค้างอยู่ มากกว่าผักที่ปลูกในที่ที่ไม่ได้รับควันพิษจากรถยนต์

แต่จากการทดลองเพิ่มเติม โดยตรวจวิเคราะห์ปริมาณสารตะกั่วที่ตกค้างในผัก หลังจากนำผักมาล้าง เขาพบว่าหากนำผักมาล้างด้วยน้ำเปล่า จะสามารถลดปริมาณสารตะกั่วที่เกาะอยู่ตามใบออกไปได้เล็กน้อย และหากล้างด้วยน้ำเปล่าผสมกับน้ำส้มสายชู 1 % จะสามารถลดปริมาณสารตะกั่วลงได้มากในระดับที่ปลอดภัย บทความเรื่องการใช้เกลือล้างผักไม่ปลอดภัย (ดูข้อมูลอ้างอิงด้านล่าง) ดังนั้นจึงอาจสรุปได้ว่า

ผักที่ปลูกอยู่ในที่ที่มีควันพิษมากๆ นั้นมีสารตะกั่วที่ตกค้างอยู่ตามใบ แต่สามารถที่จะล้างออกได้ง่าย และกินได้อย่างปลอดภัยหายห่วงโดยไม่มีผลกระทบต่อร่างกายใดๆ

แต่อย่างไรก็ตาม หากจำเป็นต้องปลูกผักในบริเวณที่อยู่ใกล้ถนนที่มีการจราจรคับคั่งจริง ก็ควรเลือกที่ปลูกให้ไกลจากริมถนนให้มากที่สุด และหากเป็นไปได้ก็ควรทำรั้วกั้น เพื่อช่วยกรองมลภาวะทางอากาศลงได้ และงานวิจัยชิ้นนี้ยังได้ศึกษาเรื่องผลกระทบของสารตะกั่วที่ตกค้างในดิน ต่อพืชผักที่ปลูกด้วย

ผลการศึกษาพบว่า หากในดินมีการปนเปื้อนของสารตะกั่วในปริมาณที่มากพอ พืชที่ปลูกก็สามารถดูดสารตะกั่วเข้าไปสะสมอยู่ในตัวได้ โดยเฉพาะพืชผักจำพวก พืชหัว อย่างแครอท หัวไช้เท้า และผักใบต่างๆ แต่ที่น่าสนใจคือ พืชผักจำพวกที่ให้ผล อย่างมะเขือเทศ ถั่วฝักยาว มะเขือยาว พริกไทย ข้าวโพดนี้ จะไม่พบสารตะกั่วตกค้างอยู่เลย

นอกจากชนิดของพืชผักที่ปลูกแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นที่เกี่ยวข้องอีกโดยหนึ่งในปัจจัยที่สำคัญและส่งผลต่อปริมาณสารตะกั่วที่พืชจะดูดซับขึ้นไป ก็คือเรื่องของความอุดมสมบูรณ์ของดิน โดยเขาพบว่าผักกาดที่ปลูกในดินที่มีอินทรีย์วัตถุน้อย จะดูดซับสารตะกั่วเข้าไปมากกว่าผักกาดที่ปลูกในดินที่มีอินทรีย์วัตถุอยู่มากถึง 25 % ที่สำคัญ

หากในดินมีอินทรียวัตถุมากกว่า 40-50 % พืชผักที่ปลูกจะไม่ดูดซับสารตะกั่วเข้าไปเลย แม้ว่าจะตรวจพบว่าดินมีการปนเปื้อนสารตะกั่วอยู่มากก็ตาม เรียกว่าหากดินดี พืชผักก็ปลอดภัย คนกินก็ปลอดภัย แต่ถ้ารู้สึกเป็นกังวลใจมากนัก ก็แนะนำให้เลือกปลูกผักชนิดกินผล แทนผักที่กินหัว และผักใบ หรืออีกทางเลือกหนึ่งก็คือแนะนำให้ปลูกผักในภาชนะ หรือในแปลงที่ก่อขึ้นใหม่ และใช้ดินที่ปลอดภัยจากการปนเปื้อนแทน

สิ่งสำคัญที่ทำได้ง่าย และไม่ควรมองข้ามไป เพื่อให้คุณกินพืชผักที่คุณปลูกเองได้อย่างสบายใจ ก็คือการล้างทำความสะอาดพืชผักอย่างดีทุกครั้งก่อนกิน ไม่ให้มีเศษดินติดอยู่แม้แต่น้อย โดยแนะนำว่าให้ล้างด้วยน้ำผสมกับน้ำส้มสายชู 1% หรือล้างด้วยน้ำยาล้างผักชีวภาพ หากเป็นผักใบก็ควรล้างผ่านน้ำทุกใบให้สะอาดก่อนนำไปปรุงอาหารด้วย หากเป็นผักกินหัว ก็ควรล้างดินออกให้หมด ปอกเปลือกก่อนกิน เพราะสารพิษมักจะตกค้างอยู่ที่เปลือกผิวเป็นส่วนใหญ่

ขณะทำสวนก็ควรจะหลีกเลี่ยงการกิน หรือดื่มเครื่องดื่มทุกชนิดด้วย และอย่าลืมล้างทำความสะอาดมือและเสื้อผ้าอย่างดีหลังจากทำสวน เพราะอย่าลืมว่าสารพิษเหล่านี้อาจเข้าสู่ร่างกายเราได้โดยตรงเช่นกัน ที่สำคัญ ซื้อผักมากินก็ควรล้างทำความสะอาดก่อน แม้ว่าจะซื้อจากแหล่งที่มั่นใจแค่ไหนก็ตาม แต่เราก็ไม่ได้รู้ว่า ผักเค้าปลอดภัยจริงหรือไม่

อ้างอิง :
– organicgardening.about.com/od/soil/a/How-To-Garden-Safely-If-Your-Soil-Is-Contaminated.htm
(“Lead in Urban –grown Vegetables” ; Cornell University Cooperative Extension of Schenectady County / “Growing and Eating Fruits and Vegetables in The Newhall Neighborhood of Hamden”; CT Department of Public Health)
– thaicityfarm.com
– kasetorganics.org/เกษตรปลอดสารพิษ-ปลอดภัย.html
– kasetorganics.org/ใช้เกลือล้างผักผลไม้.html

วิธีเลือกต้นพันธุ์แท้บอนกระดาดด่าง

บอนกระดาดด่าง เลือกอย่างไรให้ได้พันธุ์แท้ วิธีดูชนิดบอนด่าง ให้ได้สายพันธุ์ดีที่สุด หากด่างแท้ ต้นจะ

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

วนเกษตร กับสังคมไทย

วนเกษตร หมายถึงอะไร ต่างหรือคล้ายกับการทำเกษตรทั่วไปแบบไหน มาดู

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

การปลูกถั่วฝักยาวในกระถางให้ได้ผลดีทำอย่างไร

กลับมาเรียบเรียงใหม่หลังจากสอบถามกันเข้ามามากมายกับ เคล็ดลับ การปลูกถั่วฝักยาวในกระถาง อย่างไรให้ได้

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

รู้จักพริกคาเยน CAYENNE PEPPER คืออะไร ดีอย่างไร

ทุกเรื่องของ พริกคาเยน Cayenne Pepper พริกช่วยป้องกันหวัด ราชาแห่งพริก ที่ถูกนำไปเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพ

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

ผลไม้อะไรคือผัก แยกความต่างอย่างชัดเจน

เชื่อเหลือเกินว่า หลายคนยังคงสับสน เวลาได้ยินคนเรียกผลไม้ว่า ผัก หรือ ชี้มือไปที่ผักชนิดหนึ่งและบอกว

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

ข้าวอะไรที่คนไทยไม่เคยได้กิน

ข้าวหอมมะลิแท้ๆ ที่คนไทยบางคน อาจยังไม่เคยได้สัมผัสถึงรสชาติแห่งความหอม นุ่ม และอร่อยมาก

อ่านเรื่องนี้เพิ่มเติม

กดเพื่อดูสินค้าชิ้นนี้

กดเพื่อดูสินค้าชิ้นนี้

กดเพื่อดูสินค้าชิ้นนี้

คุณก็รีวิวบทความเราได้ แค่แชร์ แนะนำ หรือบอกต่อให้กับเพื่อนคุณ 💚